“ขึด” หลายท่านที่เป็นคนเมืองคงจะเคยได้ยินผู้เฒ่าผู้แก่มักว่าลูกหลาน ไม่ให้กระทำการใดการหนึ่งว่า บ่ดีเยียะมันขึด “ขึด” คือ ข้อห้าม หรือ ความเชื่อของคนเมืองเหนือ ซึ่งหากได้ยินคำว่า “ขึด” จะหยุดกระทำทันที เป็นคำที่ปรามผู้คนมิให้กระทำโดยเชื่อกันว่าหากระทำแล้วจะเกิดความเสียหาย ต่อตนเอง หรือครอบครัวหรือญาติ ๆ หรือต่อส่วนรวม ในที่นี้จะขอเล่า เรื่องขึดในวิถีชีวิตคนเมืองพอสังเขป เพื่อให้เข้าใจว่าวิถีชีวิตคนเมือง มีการสร้างสรรค์กฎ เกณฑ์ ข้อห้ามโดยใช้ความเชื่อมาปรามคนไม่ให้ทำในสิ่งที่ผิดหรือเสี่ยงต่อ อันตรายในชีวิตและทรัพย์สิน เช่น เรื่องของต้นไม้ขึดที่ห้ามนำมาปลูกบ้านเรือน
“ไม้ขึด” หมายความว่า ไม้ที่ไม่สมควรนำมาปลูกเรือนได้แก่ ไม้ของเรือนร้าง ไม้กระท่อมห้างนาร้างที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์แล้ว ไม้ของวัดร้าง ต้นไม้ที่เคยถูกฟ้าผ่า ต้นไม้ที่ตายเองตามธรรมชาติ ต้นไม้ที่มีรูกลวงเป็นโพรงลึกเข้าไป ไม้ที่มีรอยร้าวแตกที่ลำต้น ต้นไม้ที่มีเถาวัลย์ขึ้นพันเกี่ยว ต้นไม้ที่ขึ้นบนจอมปลวก ไม้ที่หักและล้มเอนลง ต้นไม้ที่ปลายยอดด้วน ต้นไม้ที่มีลำต้นเดียว ปลายแตกเป็น ๒ ต้น ๒ กิ่ง จากลำโคนต้นไม้ขึ้นไปทางปลายยอดมีง่าไม้ แตกทางด้านทิศเหนือ ๑ กิ่ง และแตกทางทิศใต้อีก ๑ กิ่ง ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ริมฝั่งน้ำ ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ในบริเวณที่ชาวบ้านชาวเมืองนับถือว่าเป็นอาณาบริเวณที่มี ผีอารักษ์ปกปักรักษาอยู่ ต้นไม้ที่ขึ้นในบริเวณที่เป็นแนวแบ่งเขตแดนระหว่างเมือง ต้นไม้ที่มีโคนต้นเล็ก แต่ส่วนปลายต้นมีขนาดใหญ่ ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ในบริเวณป่าลึกป่าใหญ่ ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนโห่ ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนร้องไห้ ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนคราง ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนตดก็ดี เป็นดั่งควันฟุ้งออกมาก็ดี เหมือนคนหัวเราะก็ดี คือ ต้นไม้ที่ตอนฟัน จะมีเสียงลักษณะดังกล่าวออกมา ต้นไม้ที่ล้มเอง โดยไม่มีใครตัดฟัน ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ใกล้ฝั่งแม่น้ำ หรือใกล้สระหนอง ต้นไม้ที่มีลำต้นตรงขึ้นไปแล้วแตกออกเป็น ๒ ลำมีขนาดใหญ่เล็กเท่ากัน ต้นไม้ที่มีโคนต้น และปลายต้นเล็ก แต่มีกลางต้นใหญ่ ต้นไม้ที่มีส่วนโคนต้นแบน และส่วนปลายเป็นรูโพรง ต้นไม้ต้นเดียวกันแต่มีกิ่งไม้เกี่ยวชนกัน ต้นไม้ที่ไหลบ่ามาพร้อมกับกระแสน้ำ เมื่อเกิดอุทกภัยน้ำท่วม.........
...........เป็นไงครับ อ่านแล้วมึนไหม นี่เป็นเพียงตัวอย่างเท่านั้นนะครับ ยังมีอีกเยอะ เป็นความเชื่อมาตั้งแต่โบราณกาลนั่นล่ะครับ.....จริงหรือไม่นั้น....ไม่เชื่ออย่าลบหลู่..........
ขอขอบคุณข้อมูลบางส่วน จาก www.chiangmai-thailand.net/kuad/lanna_caution.html
“ไม้ขึด” หมายความว่า ไม้ที่ไม่สมควรนำมาปลูกเรือนได้แก่ ไม้ของเรือนร้าง ไม้กระท่อมห้างนาร้างที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์แล้ว ไม้ของวัดร้าง ต้นไม้ที่เคยถูกฟ้าผ่า ต้นไม้ที่ตายเองตามธรรมชาติ ต้นไม้ที่มีรูกลวงเป็นโพรงลึกเข้าไป ไม้ที่มีรอยร้าวแตกที่ลำต้น ต้นไม้ที่มีเถาวัลย์ขึ้นพันเกี่ยว ต้นไม้ที่ขึ้นบนจอมปลวก ไม้ที่หักและล้มเอนลง ต้นไม้ที่ปลายยอดด้วน ต้นไม้ที่มีลำต้นเดียว ปลายแตกเป็น ๒ ต้น ๒ กิ่ง จากลำโคนต้นไม้ขึ้นไปทางปลายยอดมีง่าไม้ แตกทางด้านทิศเหนือ ๑ กิ่ง และแตกทางทิศใต้อีก ๑ กิ่ง ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ริมฝั่งน้ำ ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ในบริเวณที่ชาวบ้านชาวเมืองนับถือว่าเป็นอาณาบริเวณที่มี ผีอารักษ์ปกปักรักษาอยู่ ต้นไม้ที่ขึ้นในบริเวณที่เป็นแนวแบ่งเขตแดนระหว่างเมือง ต้นไม้ที่มีโคนต้นเล็ก แต่ส่วนปลายต้นมีขนาดใหญ่ ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ในบริเวณป่าลึกป่าใหญ่ ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนโห่ ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนร้องไห้ ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนคราง ต้นไม้ที่มีเสียงเหมือนคนตดก็ดี เป็นดั่งควันฟุ้งออกมาก็ดี เหมือนคนหัวเราะก็ดี คือ ต้นไม้ที่ตอนฟัน จะมีเสียงลักษณะดังกล่าวออกมา ต้นไม้ที่ล้มเอง โดยไม่มีใครตัดฟัน ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ใกล้ฝั่งแม่น้ำ หรือใกล้สระหนอง ต้นไม้ที่มีลำต้นตรงขึ้นไปแล้วแตกออกเป็น ๒ ลำมีขนาดใหญ่เล็กเท่ากัน ต้นไม้ที่มีโคนต้น และปลายต้นเล็ก แต่มีกลางต้นใหญ่ ต้นไม้ที่มีส่วนโคนต้นแบน และส่วนปลายเป็นรูโพรง ต้นไม้ต้นเดียวกันแต่มีกิ่งไม้เกี่ยวชนกัน ต้นไม้ที่ไหลบ่ามาพร้อมกับกระแสน้ำ เมื่อเกิดอุทกภัยน้ำท่วม.........
...........เป็นไงครับ อ่านแล้วมึนไหม นี่เป็นเพียงตัวอย่างเท่านั้นนะครับ ยังมีอีกเยอะ เป็นความเชื่อมาตั้งแต่โบราณกาลนั่นล่ะครับ.....จริงหรือไม่นั้น....ไม่เชื่ออย่าลบหลู่..........
ขอขอบคุณข้อมูลบางส่วน จาก www.chiangmai-thailand.net/kuad/lanna_caution.html
โดย ทินกร สุริกัน ผอ.กลุ่มส่งเสริมศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น